Wat kan ik doen tegen osteoporose?

Vrouwen worden er meer mee geconfronteerd dan mannen. Ouderen meer dan jongeren. Mensen in gebieden met minder zonlicht (en dus minder vitamine D) meer dan mensen in zonniger oorden. En dan hebben we het enkel over primaire osteoporose. Er is ook secundaire osteoporose… Maar laten we beginnen bij het begin: wat is osteoporose precies?

Wat is osteoporose?
Osteoporose wordt gedefinieerd als een lage botmineraaldichtheid veroorzaakt door een veranderde botmicrostructuur. Patiënten zijn hierdoor vatbaar voor breuken met een lage impact. Meer dan 200 miljoen mensen hebben osteoporose, en de incidentie neemt toe met de leeftijd. Eén op de 3 vrouwen en 1 op de 5 mannen boven de 50 jaar krijgt een osteoporotische breuk. Meer dan 70 procent van de mensen boven de 80 jaar wordt getroffen. Het komt ook vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. In de ontwikkelde wereld wordt 2 tot 8 procent van de mannen en 9 tot 38 procent van de vrouwen getroffen. Wereldwijd worden er ongeveer 9 miljoen breuken per jaar vastgesteld als gevolg van osteoporose. En in gebieden in de wereld met minder vitamine D door zonlicht komen hogere fractuurpercentages voor dan in gebieden dichter bij de evenaar, op lagere breedtegraden (1)(2)(3).

Primaire en secundaire osteoporose
De bovenstaande feiten hebben vooral betrekking op primaire osteoporose. Primaire osteoporose houdt verband met het verouderingsproces in combinatie met afnemende geslachtshormonen. De botten vertonen hierdoor achteruitgang in microarchitectuur en dat leidt tot verlies van botmineraaldichtheid en een verhoogd risico op een fractuur. Andere ziekten of hun behandelingen kunnen secundaire osteoporose veroorzaken.

Mannen hebben veel meer kans op secundaire osteoporose dan vrouwen. Medicijnen die tot secundaire osteoporose kunnen leiden zijn glucocorticoïden en anti-epileptica. Andere medicijnen zoals chemotherapiemiddelen en protonpompremmers (maagzuurremmers) zijn nog minder goed onderzocht, maar er wordt vermoed dat ze eveneens bijdragen tot osteoporose.

Ziekten die secundaire osteoporose kunnen veroorzaken zijn anorexia, malabsorptie, hyperthyreoïdie (te snel werkende schildklier), overbehandeling van hypothyreoïdie, chronisch nierfalen, de ziekte van Cushing, diabetes, reumatoïde artritis en elke ziekte die kan leiden tot langdurige immobilisatie (3).

Wat zijn de risicofactoren voor osteoporose?
Als we kort samenvatten, zijn dit de belangrijkste risicofactoren voor osteoporose (4)(5)(6):
- toenemende leeftijd
- overgewicht
- vrouwelijk geslacht
- gebruik van corticosteroïden
- roken
- familiegeschiedenis van osteoporose
- vroege menopauze
- alcohol
- weinig lichaamsbeweging
- een eerdere fractuur door een val of een klein trauma na de leeftijd van veertig jaar

Patiënten met aandoeningen die het algemene mobiliteitsniveau beïnvloeden, zoals ruggenmergletsels (SCI), kunnen eveneens een snelle achteruitgang van de botmineraaldichtheid ervaren binnen de eerste 2 weken na deze slopende letsels.

Osteoporose behandelen
En wat kan je er nu aan doen? Hoe kan je osteoporose behandelen? Patiënten met de diagnose osteoporose moeten eerst en vooral een labo-onderzoek ondergaan van hun nier- en schildklierfunctie en hun 25- hydroxyvitamine D-waarde en calciumgehalte laten onderzoeken. Via een dual X-ray absorptiometry scan (DEXA-scan) kan ook de botdensiteit in kaart gebracht worden. Zo wordt de sterkte van de botten bekeken (7).

De arts zal patiënten bovendien aanzetten tot het veranderen van hun levensstijl. Lichaamsbeweging en oefeningen die het evenwicht verbeteren, zoals yoga en tai chi, zullen worden aangemoedigd. Net als behandelingen om te helpen bij het stoppen met roken en het drinken van alcohol. Calcium en vitamine D3 zijn aan te raden bij alle patiënten en patiënten met een vitamine D-tekort moeten een behandeling krijgen die hun waarden terug op een normaal niveau brengt (7). Een medicamenteuze behandeling kan daarbij ook aan de orde zijn. Hieronder wordt het overzicht meegegeven van medicijnen die worden toegediend.