Prostaatklachten herkennen en behandelen

Moet je als man ’s nachts frequent plassen? Heb je last van een zwakke urinestraal of het gevoel je blaas niet volledig te kunnen ledigen bij een plasbeurt? Dan kan een probleem aan de prostaat zoals goedaardige prostaathyperplasie (BPH) hiervan de oorzaak zijn. In deze blog gaan we dieper in op hoe je prostaatklachten kan herkennen, welke de risicofactoren zijn en wat je eraan kan doen.

Wat is de prostaat?

De prostaat is een amandelvormige klier op de overgang van de urineblaas en de urinebuis bij mannen. Hij scheidt een melkachtige, alkalische vloeistof af die ongeveer 30 procent van het volume van sperma uitmaakt. De prostaat wordt bedekt door een kapsel van bindweefsel dat gladde spiervezels en elastisch weefsel bevat. Het normale volume van de prostaatklier is ongeveer 20 tot 30 gram.

Wat is goedaardige prostaathyperplasie (BPH)?

Goedaardige prostaathyperplasie (BPH) verwijst naar de niet-kwaadaardige groei of hyperplasie van prostaatweefsel. Het is een veel voorkomende oorzaak van symptomen van de lagere urinewegen (Lower Urinary Tract Symptoms of LUTS) bij oudere mannen. De aandoening neemt toe met het vorderen van de leeftijd. De prevalentie van BPH is 50 tot 60 procent bij mannen in de 60, oplopend tot 80 tot 90 procent bij mannen ouder dan 70 jaar (1). In de literatuur bestaan verschillende definities van BPH. Deze omvatten blaasobstructie, LUTS en goedaardige prostaatvergroting (BPE). BPH beschrijft de histologische veranderingen, BPE verwijst naar de toegenomen grootte van de klier (meestal secundair aan BPH) en blaasobstructie wordt gedefinieerd als de blokkade van de urinestroom. Bij mensen met BPE die blaasobstructie hebben, wordt dit ook wel benigne prostaatobstructie genoemd (2).

Hoe klachten aan de prostaat herkennen?

Bij specifieke prostaatklachten kan de arts-uroloog door middel van een IPSS-scorelijst (International Prostate Symtom Score) meer inzicht krijgen in de (vermoedelijke) prostaatklachten.

Volgende aspecten worden hierbij onderzocht (3, 4):

1. Het gevoel je blaas niet volledig te legen
2. Minder dan 2 uur na het plassen behoefte voelen om te plassen
3. Stoppen en opnieuw beginnen tijdens het plassen
4. Het moeilijk vinden om het plassen uit te stellen
5. Een zwakke urinestraal
6. Moet je persen voordat de urinestraal op gang komt
7.‘s Nachts vaak moeten opstaan om te plassen

Wat zijn de risicofactoren van BPH?

De meest gekende oorzaak van BPH is de toename van leeftijd maar ook andere factoren kunnen mee aan de basis liggen van toenemende klachten aan de prostaat.

- Het metabool syndroom verwijst naar aandoeningen zoals hypertensie, glucose-intolerantie/insulineresistentie en dyslipidemie. Een meta-analyse heeft aangetoond dat mensen met het metabool syndroom significant grotere prostaatvolumes hebben (5). Verdere studies die keken naar mannen met een verhoogde hemoglobine (Hba1c) hebben eerder ook al een verhoogd risico aangetoond (6). Zo werden in een studie van 158 patiënten met BPH significant grotere prostaatklieren waargenomen bij mannen met het metabool syndroom14; deze patiënten hadden ook een snellere jaarlijkse prostaatgroei dan mannen zonder metabool syndroom (7).

- Obesitas is andere risicofactor. Er is aangetoond dat verhoogde niveaus van vetweefsel samenhangen met een groter prostaatvolume (8, 9). Het effect van obesitas op het risico van symptomatische BPH werd onderzocht bij 5.667 mannen die deelnamen aan de placebo-arm van de Prostate Cancer Prevention Trial (10). Gedurende een periode van 7 jaar werd jaarlijks het gewicht en de lichaamsomtrek van de deelnemers gemeten en hun LUTS geëvalueerd met behulp van de IPSS-vragenlijst. Deze symptoom-scorelijst, zoals hierboven aangehaald, helpt de arts en de patiënt om meer inzicht te krijgen in de klachten van de patiënt bij (vermoedelijke) prostaatklachten. Elke toename in de taille-heup ratio (een maat voor abdominale obesitas) werd geassocieerd met een verhoogd risico op totale BPH.

- Genetica speelt eveneens een rol bij prostaatklachten. De genetische gevoeligheid voor BPH is aangetoond bij een groep van 909 mannen die een prostatectomie ondergingen voor BPH. Er werd gerapporteerd dat de eerstegraads familieleden van mannen uit dit cohort een viervoudig verhoogd risico hadden op het ontwikkelen van BPH waarvoor een operatie nodig was in vergelijking met de familieleden van mannen uit de controlegroep (11).

Naast bovenstaande risicofactoren kunnen ook een hoge alcoholconsumptie en lichamelijke inactiviteit (lees: een tekort aan lichaamsbeweging) mee aan de basis liggen van goedaardige prostaathyperplasie.

Hoe kan je BPH behandelen?

Orthomoleculaire therapie kan door het bevorderen van een optimale concentratie van voedingsstoffen in het lichaam een rol spelen in de behandeling van BPH. We lichten hier enkele supplementen en hun effect op de prostaat kort toe.

- Serenoa repens (sabal): In een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek uitgevoerd bij 354 patiënten met LUTS/BPH werd de werkzaamheid en veiligheid van Serenoa repens geëvalueerd. Deelnemers kregen gedurende 24 weken willekeurig (1:1) een Serenoa repens extract (320 mg) of een placebo. Na analyse werd een statistisch significante verbetering waargenomen in de Serenoa repens extract groep vergeleken met de placebogroep op het vlak van de urinestroom, de IPSS-vragenlijst, scores van urinelozing, kwaliteit van leven, seksuele functie vragenlijst score en de International Index of Erectile Function score (12).

- Lycopeen: In een studie kregen 40 patiënten met bewezen BPH gedurende 6 maanden 15 mg lycopeen of een placebo toegewezen. In de lycopeengroep werd een verlaging vastgesteld van de PSA-niveaus (prostaat specifiek antigen). In de placebogroep werd er geen verandering waargenomen. PSA is een eiwit dat wordt gevormd in het klierweefsel van de prostaat. Problemen met de prostaat kunnen verhoogde PSA-waardes geven. Dat kan ook het geval zijn bij goedaardige prostaatvergroting of prostatitis.

Terwijl progressie van prostaatvergroting optrad in de placebogroep, werd de prostaat niet groter in de lycopeengroep. Symptomen van de ziekte, zoals beoordeeld via de IPSS-vragenlijst, verbeterden significant bij mannen met die lycopeen innamen (13).

- Zink: Als bestanddeel van prostaatvloeistof staat zink erom bekend dat het een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling en het normaal functioneren van de prostaat (14,15). De accumulatie van zink in normale prostaatklier-epitheelcellen heeft twee effecten: een metabolisch effect en een proliferatief effect. Het metabole effect heeft betrekking op de remming van citraatoxidatie, noodzakelijk voor de prostaatfunctie. Het tweede effect van zink heeft betrekking op het afremmen van de proliferatie van prostaatcellen (16).

In het gamma supplementen van Deba Pharma vind je een specifiek product gericht op de prostaat: Proflavon. Het bevat zowel Serenoa repens (sabal), zink, lycopeen, selenium, Vitamine E als broccoli-extract.

Naast orthomoleculaire therapie is er ook medicatie beschikbaar voor het behandelen van prostaatklachten. Bij prostaatproblemen wordt veel ingewerkt op het DHT (dihydrotestosteron)-niveau. DHT stimuleert niet alleen de groei en ontwikkeling van de prostaat, maar lijkt ook een rol te spelen bij de progressie van BPH (17). Steroïde 5alfa-reductaseremmers (zoals finasteride en dutasteride) blokkeren de omzetting van testosteron in DHT, waardoor de prostaat krimpt. De voordelen van deze medicijnen worden pas na 4 tot 6 weken duidelijk. Een behandeling van 3 tot 6 maanden is nodig voor een maximaal effect. Andere medicatie die wordt ingezet zijn α1-adrenerge receptorantagonisten, fosfodiësterase type 5 (PDE5)-remmers of muscarinerge receptorantagonisten.

Heb je klachten die overeenkomen met deze vermeld in de IPSS-scorelijst? Raadpleeg dan zeker even je huisarts. Die kan je altijd voor verder onderzoek doorverwijzen naar de uroloog.

Referenties

1. Sauer AK, Vela H, Vela G, Stark P, Barrera-Juarez E, Grabrucker AM. Zinc Deficiency in Men Over 50 and Its Implications in Prostate Disorders. Front Oncol. 2020 Aug 6;10:1293. doi: 10.3389/fonc.2020.01293. PMID: 32850402; PMCID: PMC7424038.

2. Ng M, Leslie SW, Baradhi KM. Benign Prostatic Hyperplasia. 2024 Jan 11. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 32644346.

3. Langan RC. Benign Prostatic Hyperplasia. Prim Care. 2019 Jun;46(2):223-232. doi: 10.1016/j.pop.2019.02.003. Epub 2019 Apr 1. PMID: 31030823.

4. Yao MW, Green JSA. How international is the International Prostate Symptom Score? A literature review of validated translations of the IPSS, the most widely used self-administered patient questionnaire for male lower urinary tract symptoms. Low Urin Tract Symptoms. 2022 Mar;14(2):92-101. doi: 10.1111/luts.12415. Epub 2021 Nov 3. PMID: 34734477.

5. Gacci M, Corona G, Vignozzi L, Salvi M, Serni S, De Nunzio C, Tubaro A, Oelke M, Carini M, Maggi M. Metabolic syndrome and benign prostatic enlargement: a systematic review and meta-analysis. BJU Int. 2015 Jan;115(1):24-31. [PubMed]

6. Rohrmann S, Smit E, Giovannucci E, Platz EA. Association between markers of the metabolic syndrome and lower urinary tract symptoms in the Third National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III). Int J Obes (Lond). 2005 Mar;29(3):310-6. [PubMed]

7. Hammarsten, J., Hogstedt, B., Holthuis, N. & Mellstrom, D. Components of the metabolic syndrome-risk factors for the development of benign prostatic hyperplasia. Prostate Cancer Prostatic Dis. 1, 157–162 (1998).

8. Kellogg Parsons, J., Sarma, A., McVary, K. & Wei, J. Obesity and benign prostatic hyperplasia: clinical connections, emerging etiological paradigms and future directions. J. Urol. 189, S102–S106 (2013). This review showed that obesity markedly increases the risk of BPH, but this risk can be reduced by physical activity.

9. Patel, N. & Parsons, J. Epidemiology and etiology of benign prostatic hyperplasia and bladder outlet obstruction. Indian J. Urol. 30, 170–176 (2014).

10. Kristal, A. et al. Race/ethnicity, obesity, health related behaviors and the risk of symptomatic benign prostatic hyperplasia: results from the Prostate Cancer Prevention trial. J. Urol. 177, 1395–1400 (2007).

11. Sanda, M. G., Beaty, T. H., Stutzman, R. E., Childs, B. & Walsh, P. C. Genetic susceptibility of benign prostatic hyperplasia. J. Urol. 152, 115–119 (1994). This study assessed the genetic susceptibility in men undergoing prostatectomy for BPH and reported that the first-degree relatives of men from this group had a fourfold increased risk of developing BPH that required surgery compared with the relatives of control men

12. Ye Z, Huang J, Zhou L, Chen S, Wang Z, Ma L, Wang D, Wang G, Wang S, Liang C, Qiu S, Gu X, Liu J, Weng Z, Wu C, Wei Q, Xie L, Wu W, Cheng Y, Hu J, Wang Z, Zeng X. Efficacy and Safety of Serenoa repens Extract Among

Prostaatklachten herkennen en behandelen

Schrijf in op onze nieuwsbrief